ကမၻာ့ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ ႏွလံုးသား သန္႔သန္႔ အလိုရွိသည္။

ကမၻာ့ေတာင္ဝင္႐ုိးစြန္း Antarctica အႏၲာတိက တုိက္ဟာ စတုရန္း ကီလုိမီတာ ၁၄ သန္း က်ယ္ဝန္းပါတယ္။ အႏၲာတိကတုိက္ႀကီးရဲ႕ ၉၈ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ေရခဲေတြ ဖုံးလႊမ္းေနပါတယ္။ အႏၲာတိက တုိက္ႀကီးဆီကုိ ႏွစ္စဥ္ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေပါင္း ၂၇ႏုိင္ငံက သိပၸံပညာရွင္ေတြ သုေတသန လုပ္ဖုိ႔ေရာက္လာၾကပါတယ္။ ခုလုိ ႏုိင္ငံစုံက သိပၸံပညာရွင္မ်ား၊ စုေဝး ေရာက္လာ သုေတသနျပဳၾကတာ အႏၲာတိကတုိက္သာ ရွိပါတယ္။ ေရာက္လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြက စုံပါေပ့။ ဇီဝေဗဒပညာရွင္ေတြ၊ နကၡတၱ ေဗဒပညာရွင္ေတြ၊ ႐ူပေဗဒပညာရွင္ေတြ၊ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ေတြ...စုံလုိ႔။ အႏၲာတိကတုိက္ႀကီးဟာ သိပၸံပညာရွင္ေတြအဖုိ႔ အၿမဲတမ္းစိတ္လႈပ္ရွား စရာ ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိတတ္တဲ့ သဘာဝ ဓာတ္ခြဲခန္းႀကီးပါပဲ။
မၾကာလွေသးမီကပဲ အႏၲာတိက တုိက္ႀကီးမွာ ေသးငယ္တဲ့ သက္ရွိ အုပ္စုတစ္စုကုိ ေရခဲျပင္ေအာက္မွာ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ေတြ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီသက္ရွိကေလးေတြဟာ ေရခဲျပင္ေအာက္မွာ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာ အသက္ရွင္ေနၾကတာတဲ့။ သူတုိ႔ အသက္ရွင္ေနတဲ့ ေရခဲျပင္ေအာက္က ေရဟာ ဆားေပ်ာ္ဝင္ေနလုိ႔ ငန္တူးေနၿပီး သံဓာတ္အပါအဝင္ သတၱဳ ဓာတ္အမ်ဳိးမ်ဳိးလဲ ေပ်ာ္ဝင္ေနတာပါ။ ဘက္တီးရီးယားေတြက သူတုိ႔ရွင္သန္ ေနဖုိ႔ ေရထဲေပ်ာ္ဝင္ေနတဲ့ သတၱဳ ဓာတ္ေတြကို အသုံးခ်ေနၾကတာ Taylor Glacier ေခၚတဲ့ ေရခဲျပင္ႀကီး ေအာက္ရွိဧရိယာကို အေရာက္သြားၿပီး သုေတသနလုပ္ဖုိ႔ အဖြဲ႕ကုိ Jill Mikucki ဆုိတဲ့ ပညာရွင္က ေခါင္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။
''ဒီလုိ ႐ုပ္ပတ္ဝန္းက်င္မ်ဳိးေတြ နဲ႔ ဒီေလာက္ေတာင္ေအးၿပီး စြမ္းအား စနစ္ နိမ့္က်လွတဲ့ေနရာမွာ အသက္ ရွင္ေနတဲ့ မ်က္စိ႐ုိး႐ုိးနဲ႔မျမင္ႏုိင္ေအာင္ ေသးငယ္တဲ့ပုိးမႊား - Microbes ကေလးေတြဆီမွာ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ေလ့ လာစရာေတြရွိေနပါတယ္'' လုိ႔ သု ေတသနအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ Jill Mikucki က ေျပာတဲ့စကား။
Taylor Glacier နဲ႔ မနီးမေဝးမွာ ေတာ့အေမရိကန္ အာကာသ ေအဂ်င္စီက ေရခဲကန္ Lake Bonney မွာ ေရေအာက္စက္႐ုပ္ယာဥ္သုံးကာ စမ္းသပ္မႈေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ေရခဲျပင္ ေအာက္ေရထဲသြား စက္႐ုပ္ယာဥ္နဲ႔မွ မဟုတ္ရင္ က်ယ္ေျပာလွတဲ့ ဧရိယာႀကီးမွာ လူကုိယ္တုိင္ သြားေလ့လာ စူးစမ္းဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးေလ။ ခုေတာ့ စက္႐ုပ္ယာဥ္ေၾကာင့္ ေရခဲျပင္ႀကီးေအာက္ ေရဧရိယာ အက်ယ္ေျပာႀကီးကုိ ေလ့လာစူးစမ္း သိျမင္ရတာပါ။ ဒီစက္႐ုပ္ ယာဥ္အမ်ဳိးအစား ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မႈဟာ အနာဂတ္အာကာသ စူးစမ္းေရးအဖုိ႔ အသုံးဝင္မွာပါ။ ဒီစက္႐ုပ္ယာဥ္ဟာ တစ္ေန႔ေသာအခါမွာေတာ့ ၾကာသပေတးၿဂဳိဟ္ရဲ႕ အရန္လျဖစ္တဲ့ Europa ေပၚရွိ ေရခဲသမုဒၵရာကို ေလ့လာစူးစမ္းရာမွာ အခြင့္သာလိမ့္မယ္လုိ႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ေမွ်ာ္လင့္ထား ၾကပါတယ္။
ေလ့လာစူးစမ္းရမယ့္ အေၾကာင္း အရာေတြထဲမွာ အေရးႀကီးဆုံးတစ္ခုက အႏၲာတိကတုိက္ရဲ႕ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈပါပဲ။ အႏၲာတိကေပၚက ပါးလႊာတဲ့ အုိဇုန္းလႊာက အႏၲာတိကရဲ႕ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကုိ တျခားေဒသေတြထက္ ပုိျမန္ေစတယ္ လုိ႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက ဆုိၾကပါတယ္။ အႏၲာတိကရဲ႕ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ အဲဒီေဒသမွာ ႏွစ္ ၅ဝ အတြင္း အပူခ်ိန္ Celsius ဒီဂရီ ႏွစ္၊ သုံး ဒီဂရီတုိးလာတယ္လုိ႔ သိပၸံ ပညာရွင္ေတြ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္လုိ႔ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ ဝင္႐ုိးစြန္းေလ့လာေရး အဖြဲ႕ French PolarInstitue ဒုတိယ ၫႊန္ၾကားေရးမႉး Yves Frenat က ဆုိပါတယ္။ ဒါဟာျဖင့္ အတိတ္ ကာလက ျဖစ္ခဲ့တာနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ အပူခ်ိန္အႀကီးအက်ယ္ တုိးလာတာလုိ႔ လဲ သူကေျပာပါတယ္။
ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ လကၡဏာေတြက ႏွင္းသာက်ရမယ့္အခါ မွာ မုိးပိုရြာတာ၊ အပင္ေတြရဲ႕ျဖစ္စဥ္ ရွင္သန္မႈအသစ္ေတြနဲ႔ ေရခဲေတြ အရည္ေပ်ာ္တာေတြပါပဲ။ ရာသီဥတု ေျပာင္းလုိ႔ ေရခဲေတြ အရည္ေပ်ာ္တဲ့ အက်ဳိးဆက္က ကမၻာတစ္ဝန္း ပင္လယ္ကမ္း႐ုိးတန္း ေဒသေတြကုိ ထိခုိက္တာပါ။ အႏၲာတိကက ေရခဲေတြ ဒီလုိသာ ဆက္ၿပီးအရည္ေပ်ာ္ေနရင္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ဘယ္ေလာက္ျမင့္တက္လာမယ္ ဆုိတာကေတာ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြ သေဘာ ကြဲလြဲေနၾကပါတယ္။
အဂၤလန္ႏုိင္ငံ Bristol Glaciology Center ေရခဲျမစ္ေဗဒအဖြဲ႕က Jonathan Bember ေခါင္းေဆာင္တဲ့ သုေတသနအဖြဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ေမလထုတ္ Science Magazine မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။ သူတုိ႔ အဖြဲ႕က ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္၊ သုံးမီတာ ျမင့္တက္လာမယ္လုိ႔ အခုိင္အမာ ဆုိထားပါတယ္။ တျခားေလ့ လာသူေတြကေတာ့ သုံးမီတာထက္ နည္းမယ္ခန္႔မွန္းပါတယ္။ သိပၸံ ပညာရွင္အမ်ားစုသေဘာတူတာက ေတာ့ ဥတုဝိပလႅာသဟာ ကမၻာတစ္ ဝန္းက အစုိးရေတြ ျပည္သူေတြ အထူး အေလးအနက္ သတိထားရ ေလာက္ေအာင္ ဆုိးရြားတဲ့ ျပႆနာ ျဖစ္တယ္ဆုိတာပါပဲ။
ကမၻာ့အႀကီးဆုံး ဓာတ္ခြဲခန္းႀကီး အႏၲာတိကတုိက္ကုိ ဘယ္သူ စတင္ေတြ႕ခဲ့တယ္ဆုိတာ တရားဝင္ သေဘာတူ သတ္မွတ္ထားတာ မရွိပါဘူး။ ေရွးေရွးကာလတုန္းကတည္းက၊ ဂရိနကၡတ္ေဗဒပညာသည္ Ptolemy အပါအဝင္ စဥ္းစားေတြး ေခၚသူေတြက ကမၻာ့ေတာင္ဝင္႐ုိးစြန္းမွာ က်ယ္ေျပာတဲ့ တုိက္ႀကီးရွိတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ခဲ့ၾကသတဲ့။ သူတုိ႔ အေတြးစိတ္ကူးထဲက သိရခက္ခဲ နက္နဲရာအရပ္ကုိ Terra Australis Gneognita မသိရတဲ့ ေတာင္ပုိင္း ကုန္းေျမလုိ႔ နာမည္ေပး ခဲ့ၾကတယ္။
၁၇၇ဝ ျပည့္ႏွစ္တစ္ဝုိက္မွာ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိး စြန္႔စားရွာေဖြသူ James Cook က မေတြ႕ရေသးတဲ့ ဒီတုိက္ႀကီးကုိ ရွာေဖြခဲ့ေသးတယ္။ သူက စိတ္ကူးပုံရိပ္အရ ဒီထက္အပုံႀကီး ႀကီးတဲ့ တုိက္ႀကီးကိုရွာေနတာ။ သူ႕ရဲ႕ တတိယအေခါက္ ေရေၾကာင္းခရီး မွာေတာ့ သူနဲ႔ သူ႔အဖြဲ႕ အႏၲာတိကကုိ လွည့္ပတ္သြားခဲ့တယ္။ သူ႔ရြက္ ေလွႀကီးေတြက အႏၲာတိတ္စက္ဝုိင္း ကုိ သုံးေနရာ ျဖတ္သန္းသြားခဲ့တယ္။ အေၾကာင္းမဟန္ခ်င္ေလေတာ့ ကုန္းေျမကုိ သူမေတြ႕ခဲ့ဘူး။ အဲဒီကာလက ေဝးသီေခါင္လွတဲ့ ကမၻာ့ေတာင္ ဖ်ားကုိ ဘယ္သူမွ သြားခဲ့ၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး။

၁၈၂ဝ ျပည့္တစ္ဝုိက္မွာ ကုိယ့္အဖြဲ႕နဲ႔ကုိယ္ သီးျခားသြားၾကတဲ့ ရြက္ေလွႀကီး သုံးစင္းက အႏၲာတိကကို ေတြ႕ခဲ့ၾကတယ္။ တစ္ဖြဲ႕က အေမရိကန္အဖြဲ႕။ အဲဒီအဖြဲ႕ကုိ ေခါင္းေဆာင္သူက Nathaniel Palmer တဲ့။ ကပၸတိန္ Fabian Bellingshausen က ႐ုရွားအဖြဲ႕ကုိ ေခါင္းေဆာင္ၿပီး သြားေတြ႕ခဲ့တယ္။ ၿဗိတိသွ် ရြက္ေလွႀကီး ကုိ ကပၸတိန္ Edward Bransfield ေခါင္းေဆာင္တယ္။ အဲဒါ အႏၲာတိကကို အၿပဳိင္ရွာေဖြေတြ႕ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံ သုံးႏုိင္ငံပါပဲ။
ဒီေန႔ရွိတဲ့ အႏၲာတိက ေျမပုံကုိ ၾကည့္လုိက္ရင္ အႏၲာတိကကို ေရွးဦးမဆြ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသူေတြရဲ႕ သဲလြန္စေတြ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ၁၈၃၉ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ ေရေၾကာင္းအရာရွိ Charles Wilkes ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အေမရိကန္ ေရေၾကာင္း အဖြဲ႕က အႏၲာတိက တုိက္ဆီ ေလ့လာေရး ခရီးသြားခဲ့တယ္။ Charles Wilkes က အႏၲာတိကရဲ႕ ပင္လယ္ကမ္း႐ုိးတန္းကီလုိမီတာ ၂ဝဝဝ ေက်ာ္ကုိ ေျမပုံထုတ္ခဲ့တယ္။ ဒီေန႔ အႏၲာတိက ေျမပုံမွာ Wilkes Land လုိ႔ နာမည္ ေပးထားတဲ့ေနရာဟာ သူေရာက္ရွိ ေျမပုံထုတ္ခဲ့တဲ့ ေနရာ ေပါ့။
၁၈၄၁ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၿဗိတိသွ် ေရေၾကာင္းအရာရွိ James Rose ရွာေဖြေတြ႕ရွိ ေျမပုံထုတ္ခဲ့တဲ့ေနရာကုိ ခုအခါ Ross Sea Ross Ice Shelf လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ အႏၲာတိကကုိ ၂ဝ ရာစုမွာ သြားေရာက္ရွာေဖြေလ့လာ စူး စမ္းခဲ့သူေတြက Ernest Shackleton Roald Amundsen နဲ႔ Richard Evelyn Byrd တုိ႔ပါပဲ။
တုိက္ႀကီးတစ္ခုလုံးရဲ႕ ၉၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ေရခဲဖုံးေနတဲ့ အႏၲာတိက တုိက္ႀကီးကုိ သတ္မွတ္ပုိင္းျခား ျပ႒ာန္းဖုိ႔ ႏုိင္ငံေလးဆယ္ ပါဝင္ လက္မွတ္ေရးထုိးတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ေစာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အႏၲာတိကေဒသကုိ အႏၲာတိက သေဘာတူညီခ်က္မ်ား ေပါင္းစု ျပ႒ာန္းေပးတဲ့ Antarctic Treaty System အႏၲာတိက စာခ်ဳပ္စနစ္နဲ႔ အုပ္ထိန္းပါတယ္။ ဒီသေဘာတူစာ ခ်ဳပ္ကုိ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၂ ႏုိင္ငံက ၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွာ လက္မွတ္ေရးထုိး ၾကၿပီး ေနာက္ႏွစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ စာခ်ဳပ္အသက္ဝင္ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ စတင္ပါတယ္။
အဓိကသေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ ပါဝင္လက္မွတ္ ေရးထုိးခဲ့ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲက ခုနစ္ႏုိင္ငံတုိ႔က အႏၲာတိက နယ္ေျမပုိင္းျခားမႈ ေၾကညာတာကုိ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဒီေၾကညာခ်က္ကုိ အသိအမွတ္မျပဳပါဘူး။ ေၾကညာခ်က္ထုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြကေတာ့ အာဂ်င္တီးနား၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ခ်ီလီ၊ျပင္သစ္၊ နယူးဇီလန္၊ ေနာ္ေဝနဲ႔ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံတုိ႔ပါပဲ။ လက္မွတ္ေရးထုိးရာ ပါဝင္တဲ့က်န္ ငါးႏုိင္ငံက ဘယ္လ္ဂ်ီယံ၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္အာဖရိက၊ ဆုိဗီယက္ယူနီယံနဲ႔ အေမရိကန္တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။
အႏၲာတိက နယ္ေျမေၾကညာတဲ့ အဓိက ရည္မွန္းခ်က္က အႏၲာတိကမွာ သိပၸံဆုိင္ရာ သုေတသနေတြ လုပ္ရာ ပံ့ပုိးဖုိ႔နဲ႔ သတင္းေတြ ဖလွယ္ဖုိ႔ပါ။ အႏၲာတိက သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ အႏၲာတိက တုိက္ႀကီးကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္သာ အသုံးျပဳဖုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အျငင္းပြား ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားရာက ကင္းလြတ္ေစဖုိ႔ အာမခံထားပါတယ္။ ဒီစာခ်ဳပ္က ညဴကလီးယား ေဖာက္ခြဲစမ္း သပ္မႈေတြ၊ ညဴကလီးယားေဘးထြက္ စြန္႔ပစၥည္းေတြနဲ႔ လက္နက္စမ္းသပ္ မႈလုိ၊ ဘယ္လုိ စစ္ေရး လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္မႈကုိမဆုိ တားျမစ္ထားပါတယ္။ အႏၲာတိကတုိက္ႀကီးမွာ ႏုိင္ငံ တစ္ႏုိင္ငံက နယ္ေျမဆုိင္ရာ အပုိင္ ေၾကညာတာ၊ နယ္ေျမအျငင္း ပြားတာေတြကို စာခ်ဳပ္က အသိ အမွတ္မျပဳဘူးလုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။
၁၉၅၉ခုႏွစ္မွာေတာ့ မူလစာခ်ဳပ္ တုန္းက မပါဝင္ခဲ့တဲ့ႏုိင္ငံ ၃၅ ႏုိင္ငံက ပူးေပါင္းပါဝင္ လက္မွတ္ေရး ထုိးလာၾကပါတယ္။

စာခ်ဳပ္မွာ ပူးေပါင္းပါဝင္လက္မွတ္ ေရးထုိးၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ တခ်ဳိ႕က မဲဆႏၵေပးပုိင္ခြင့္ရွိၿပီး တခ်ဳိ႕က မဲဆႏၵ ေပးပုိင္ခြင့္ မရိွပါဘူး။
သိပၸံပညာရဲ႕ အက်ဳိးကုိ အႏၲာတိကကုိ ခြဲေဝေပးဖုိ႔ပါပဲ။ ပတ္ဝန္း က်င္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ အတူပူးတြဲလုပ္ ကုိင္တာဟာ အခ်ိန္နဲ႔ ေငြကုန္သက္ သာေစတယ္ဆုိတာ သုေတသန သမားေတြ ေတြ႕ျမင္လာၾကပါတယ္။ National Antarctic Program အေမရိကန္အမ်ဳိးသား အႏၲာတိက အစီအစဥ္မွာ ပါဝင္လုပ္ကုိင္ေနတဲ့ Antoine Guichard က ဒီအခ်က္ကုိ သေဘာတူပါတယ္တဲ့။
ဒါကုိ သုေတသနလုပ္ငန္း အျပန္အလွန္ ႐ုိင္းပင္းကူညီမႈ မလုပ္ၾကရင္ ကုန္က်စရိတ္ႀကီးလွတာ၊ ကုိယ္ခ်ည္းလဲ စီမံႏုိင္တာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ Antoine Guichard ေျပာတာပါ။ သူကပဲ ဆက္ေျပာပါေသးတယ္။ ''အခုအခါ အႏၲာတိက သိပၸံစူးစမ္းမႈဟာ ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ သိပၸံစူးစမ္းမႈျဖစ္ ေနတဲ့အျပင္ ကမၻာႀကီး ဘယ္လုိ အလုပ္လုပ္တယ္ဆုိတဲ့ နားလည္မႈရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ လဲ လူတုိင္းပါဝင္လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ ေသေရး ရွင္ေရးတမွ် အေရးပါလာေနပါၿပီ''
အႏၲာတိက သေဘာတူစာ ခ်ဳပ္မွာ Antarctic Treaty Consulative Meetings အႏၲာတိက စာခ်ဳပ္အႀကံ ျပဳေရး အစည္းအေဝးမ်ားကုိ ႏုိင္ငံေတြ အတူက်င္းပေရး ေခၚယူဖုိ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလုိ အစည္းအေဝးေတြကုိ ႏွစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပေလ့ ရွိပါတယ္။ ခုမွာေတာ့ တစ္ႏွစ္တစ္ ႀကိမ္ေျပာင္းလဲ က်င္းပေနပါၿပီ။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ၊ ေမရီလန္းျပည္နယ္၊ Baltimore ၿမဳိ႕မွာ က်င္းပတဲ့ အစည္းအေဝးကုိ သံတမန္ေတြ၊ သိပၸံပညာရွင္ေတြ၊ ႏုိင္ငံ ေပါင္း ၄၇ ႏုိင္ငံက အႏၲာတိက အစီအစဥ္ႀကီးၾကပ္သူေတြ၊ အားလုံး စုစုေပါင္း တက္ေရာက္သူ ၄ဝဝ တုိ႔လဲ အစည္းအေဝးတက္ေရာက္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒီအစည္းအေဝးႀကီးမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ကာကြယ္ေရး၊ သိပၸံစူူးစမ္းမႈ အေထာက္အပံ့ေပးေရးနဲ႔ အႏၲာတိက ေဒသကုိ ခရီးသြားလာမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးေတြ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါ တယ္။
အႏၲာတိကတုိက္ႀကီးဟာ စြန္႔စားခရီး သြားလာသူေတြအႀကဳိက္ ေနရာတစ္ခုျဖစ္လာတာေၾကာင့္ အႏၲာတိက စာခ်ဳပ္အႀကံျပဳ အစည္းအေဝးႀကီးမွာ အႏၲာတိကေဒသ ခရီးသြားလာေရးဟာ အေရးႀကီးတဲ့အေၾကာင္း အရာတစ္ရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွာတုန္းက ခရီးသည္ ၄၅ဝဝဝ တုိ႔ဟာ အႏၲာတိကတုိက္ဆီ ခရီးသြားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ၁၅ႏွစ္အတြင္း ခရီးသြားဦးေရ ဆယ္ဆတုိး မ်ားလာတာတဲ့။ ခရီးသည္တင္ သေဘၤာႀကီးေတြဟာ ရံဖန္ရံခါ မေတာ္တဆ ခြၽတ္ေခ်ာ္တာေၾကာင့္ ေရနံ၊ ဓာတ္ဆီစတဲ့ စက္ေမာင္းဆီ ယုိဖိတ္တတ္ပါတယ္။ ဒီဓာတုပစၥည္းေတြက အႏၲာတိက ေရျပင္ထဲက အစားအစာနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈရဲ႕ အေရးပါတဲ့ အေျပာင္းအလဲ အစိတ္အပုိင္းတစ္ရပ္ျဖစ္တဲ့ ပင္လယ္ေရေန သတၱဝါေတြကုိ အႀကီးအက်ယ္ ထိခုိက္ပ်က္စီးေစပါတယ္။
အႏၲာတိက စာခ်ဳပ္ဝင္ႏုိင္ငံေတြက ခရီးသည္ ၅ဝဝ ထက္ပုိတင္ေဆာင္တဲ့ သေဘၤာေတြ အႏၲာတိက ကုိ မလာရ တားျမစ္စည္းမ်ဥ္း ျပ႒ာန္းဖုိ႔ သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။ သေဘၤာေပၚပါ ခရီးသည္ေတြကုိလဲ တစ္ႀကိမ္ကုိ လူ ၁ဝဝ ထက္ပုိၿပီး ကုန္းေပၚတင္မေပးရလုိ႔လဲ သတ္မွတ္ကန္႔သတ္ပါတယ္။ ခရီးသည္တင္ သေဘၤာႀကီးေတြပါလာတဲ့ သက္ကယ္ေလွေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔လဲ စည္းမ်ဥ္းက တင္ႀကဳိတားဆီး မိန္႔ထုတ္ထားပါတယ္။ ႏုိ႔ေပမယ့္လဲ ခရီးသြားေတြက မဆုိင္သလုိ လုပ္ေနၾကပါတယ္။
တုိးမ်ားသထက္ တုိးမ်ားလာတဲ့ သိပၸံသုေတသန စခန္းေတြကလဲ ပတ္ဝန္းက်င္ကုိ ထိခုိက္ေစပါတယ္။ သိပၸံသုေတသနစခန္း ၆ဝ ရွိေနပါၿပီ။
''ခင္ဗ်ားျမင္ေနရတဲ့ အေဆာက္ အအုံေတြရဲ႕ ထက္ဝက္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ သုံးေလးငါးႏွစ္ကမွ ေရာက္ လာတာေတြပါ'' Chilean Antarctic Institue ခ်ီလီအမ်ဳိးသား အႏၲာတိက အဖြဲ႕ရဲ႕ ၫႊန္ၾကားေရးမႉး Jose Retanales က ေျပာပါတယ္။ သူဆက္ေျပာတာက-
''တ႐ုတ္ အေဆာက္အအုံ၊ ကုိရီးယား အေဆာက္အအုံေတြဟာ အသစ္ဝင္လာတာေတြေလ။ အႏၲာတိကမွာ သိပၸံစခန္းေတြ သိပ္မ်ားမ်ားႀကီး မလုိဘူးလုိ႔ ကြၽန္ေတာ္ထင္တယ္ဗ်ာ''
သုေတသန စခန္းေတြက ပတ္ဝန္းက်င္ ကာကြယ္ေရး ေျခလွမ္း စလွမ္းေနပါၿပီ။ ပမာဆုိရရင္ သုံးၿပီး ပစၥည္းေတြ အႏၲာတိကမွာ မစြန္႔ပစ္ဘဲ ျပန္သုံးတာနဲ႔ အေဆာက္အအုံ အပူေပးတာမွာ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ သဟဇာတနည္းလမ္း ပုိရွာႀကံတာေတြမ်ဳိးေပါ့။ လူ႔အျပဳအမူနဲ႔ တစ္စုံတစ္ေယာက္ေၾကာင့္ ေလထုညစ္ညမ္း ထိခုိက္တာေတြ၊ ကမၻာ့အေရးႀကီး ရတနာ အႏၲာတိကတုိက္ႀကီးမွာ ျဖစ္ ရတာ သိပၸံပညာရွင္ေတြ သိတာ ပုိေကာင္းပါတယ္။
အုိဇုန္းလႊာေပါက္ရာက ကမၻာႀကီး ကုိယ္ပူလာတာမုိ႔ အႏၲာတိက ေရခဲျပင္ ေရခဲျမစ္ေတြ အရည္ေပ်ာ္ၿပီး ကမၻာ့ရာသီဥတုက ဝိပၸလႅာသ ျဖစ္ရတယ္။ အက်ဳိးဆက္က ကမၻာႀကီး ျပင္းထန္တဲ့ ဒဏ္ရာအနာတရနဲ႔ မက်န္းမမာျဖစ္လာတာ စုိးရိမ္စရာ ျဖစ္လာပါၿပီ။ မက်န္းမာတ့ဲ ၿဂဳိဟ္ျပာ ႀကီးကို ကုသေဖးမေပးဖုိ႔ အေရးတ ႀကီး လုပ္ၾကရပါေတာ့မယ္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြ၊ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရးအဖြဲ႕ အစည္းေတြ၊ တတ္သိေစတနာရွင္ေတြက က်ဳိက္လတ္ဦးၿပဳံးခ်ဳိေရးတဲ့ ဇာတိအာဏာ သီခ်င္းထဲက ကမၻာပ်က္မွာ ႀကဳိတင္ႏႈိးေဆာ္သတိေပးၾကတဲ့ အနီဝတ္ နတ္သားေတြလုိ သတိေပးသံေခ်ာင္းေခါက္ေနၾကပါ ၿပီ။ ငေမာင္ထိတ္လန္႔တၾကား ထရံ ေပါက္အနားသြားေတာ့ ကမၻာ့ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး အတြက္ကုိပင္ ေဟဂင္မွာက်င္းပမယ့္ ညီလာခံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အသံေတြ ၾကားေနရပါတယ္။
ကုိယ္က်ဳိးစီးပြား အဓိကထားၿပီး ကမၻာႀကီးကုိ ကာကြယ္ေရး လက္ေႏွးေနၾကတာ ၾကားရပါတယ္။ လက္ေႏွးလုိ႔သာေႏွးေရာ့။ သူတုိ႔မွာ တာဝန္အရွိဆုံး။ ေနာ့-ကမၻာႀကီး ေဘးထုိးရင္က်ပ္ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဘြန္ဓာတ္ေငြ႕ေတြ ထုတ္လႊတ္တာ ခုလက္ေႏွးသူေတြသာ အမ်ားဆုံးေလ။ ျပည္ဖုံးကားမွ မဖြင့္ရေသးဘူး၊ ကုိပင္ ေဟဂင္အတြက္ ျငင္းသံက ဆူႏွင့္ ၿပီ။ ဘဒၵကမၻာ ဒီၿဂဳိဟ္ျပာကုိခ်စ္တဲ့ ငေမာင္ဝမ္းနည္းမိပါတယ္။ ေအာင္ပင္လယ္လူမႈဝန္းက်င္ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ေဒၚေဒဝီသန္႔စင္ရဲ႕ ဗ်ဴးတစ္ခုမွာ ေျဖတဲ့စကားျပန္ၾကား မိလာပါတယ္။ ကမၻာ့ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ဖုိ႔ရာ ေမတၱာ ေစတနာျပည့္ဝတဲ့ ႏွလုံးသား လွလွလုိတာေပါ့။ ငေမာင္လည္ေခ်ာင္းထဲက ေအာ္လုိက္ခ်င္တာက-
အနာဂတ္မွာ လုပ္ၾကဦးမယ့္ ကိုပင္ေဟဂင္လို ထိပ္သီးဖိုရမ္ႀကီးေတြမွာ ေမတၱာေစတနာ ျပည့္ဝတဲ့ ႏွလုံးသားလွလွေတြ သယ္ေဆာင္လာခဲ့ ၾကပါခင္ဗ်ား။ ဒီေန႔ ကမၻာႀကီးအတြက္ သံတမန္ စကားလုံးလွလွေတြထက္ ႏွလုံးသားလွလွေတြ လုိအပ္ေနပါတယ္ ခင္ဗ်ား။
ဝန္ခံစကား။ ။ Dana Demange ရဲ႕ A Scicentific Laboratory Like No Other in the World ကုိ အေျခခံပါတယ္။
ထူးေရႊေမာင္(အလင္းသစ္